حذف صفر از ارز ملی | سرنوشت کشورهای حذف کننده صفر از پول ملی خود

نه تنها پول وسیله ای برای مبادله اقتصادی است بلکه بر هویت ملی مردم و اقتدار ملی دولت ها نیز تأثیر می گذارد و بنابراین می تواند به عنوان ابزاری برای تقویت هویت ملی و سیاسی ملل مختلف مورد استفاده قرار گیرد. به عبارت دیگر، ارزش پول ملی می تواند بر دیدگاه مردم نسبت به وضعیت اقتصادی آنها و همچنین هویت ملی کشورشان تأثیر بگذارد. اگر مردم همیشه انتظار کاهش ارزش پول خود را داشته باشند، این باعث نگرانی مسئولان دولتی خواهد شد. از این رو، دولت ها می توانند با حفظ ارزش آن، اعتماد مردم به پول ملی خود را تقویت کنند و از این طریق از پدیده "جایگزینی ارز"، یعنی پناه بردن به ارزهای خارجی جلوگیری کنند. در این مقاله تراپی ابتدا به بررسی هدف دولتها مبنی بر حذف صفر از ارز ملی خود و سرنوشت برخی ملت ها و کشورها در راستای حذف صفر از ارز ملی شان، پرداخته است. سپس مزایا و مضرات حذف صفر از پول ملی بررسی خواهد شد.

هدف دولت ها مبنی بر حذف صفر از ارز ملی

پدیده "جایگزینی ارز" هنگامی رخ می دهد که در کنار کاهش ارزش پول ملی، مردم تمایل به استفاده از ارزهای خارجی را برای مبادله روزانه خود نشان می دهند. مهمترین کاربرد حذف صفر از ارز ملی در اقتصاد، حفظ ارزش پول ملی است. حذف صفر از پول ملی بیشتر از آنکه کارشناسی شده و فنی باشد، یک اقدام سیاسی از سوی دولتهاست و بخشی از اصلاحات اقتصادی محسوب می شود.

حذف صفر از پول ملی ابزاری برای حمایت دولتها از قدرت سیاستهای ارزی است. این اقدام نقش مهمی در تقویت اعتماد عمومی به دولت ها دارد. در مقابل، اگر مردم اعتماد به نفس خود را در ارز ملی از دست بدهند، استفاده از ارزهای خارجی را آغاز می کنند، به ویژه که آنها که اعتبار بیشتری دارند. این امر فشارهای اقتصادی و روانی زیادی را بر دولت ها وارد می کند. بنابراین، سیاست های اقتصادی دولت ها تحت تأثیر بازارهای مالی بین المللی قرار خواهد گرفت و بانک های مرکزی خارجی بر سیاست های اقتصادی کشور مورد نظر تأثیر می گذارند. بنابراین حذف صفرها به نوعی مانع از ورود ارزهای خارجی در اقتصاد و عواقب آن می شود.

دلایل مختلفی درباره تصمیم یک کشور برای تغییر واحد پول ملی وجود دارد. در میان آنها می توان موارد زیر را ذکر کرد:

• کسب اعتبار بین المللی
• بازیابی هویت ملی و اعتماد به نفس ملی
• کنترل بازار ارز
• کاهش فشارهای تورمی
•  جلوگیری از جایگزینی ارز با ارزهای خارجی

تحقیقات نشان می دهد که حذف صفر از پول ملی فقط در مواقعی موثر است که:

• حوزه اقتصاد کلان دارای ثبات باشد
• تورم رو به کاهش باشد
• نرخ ارز پایدار باشد
• دولت از هزینه‌های بیش از حد خودداری کند

اگر یک دولت فقط به حذف صفر از ارز ملی اکتفا کند و اصلاحات اقتصادی جامع و گسترده را انجام ندهد، نه تنها سیاست حذف صفرها از پول ملی مؤثر نخواهد بود، بلکه به زودی تغییر ارزش ارز نیز اتفاق خواهد افتاد.

عاقبت و سرنوشت کشورهای حذف کننده صفر از پول ملی خود

برداشتن صفر از ارزهای ملی ابتدا در آلمان و پس از جنگ جهانی دوم انجام شد. تحت فشارهای اقتصادی جنگ جهانی دوم و آسیب های ایجاد شده و باقی مانده، این کشور تورمی عظیم را تجربه کرد که سیاست گذاران اقتصادی این کشور را وادار کرد تا صفرها را از ارز ملی حذف کنند. طی 50 سال گذشته، 19 کشور صفر را از ارزهای ملی خود حذف کرده اند و 10 کشور نیز دو بار این کار را انجام داده اند. صفر، 4 بار در آرژانتین، 5 بار در یوگسلاوی سابق، 6 بار در برزیل، دو بار در بولیوی، 3 بار در اوکراین، روسیه، لهستان و بلژیک و یک بار در ترکیه، ایسلند، کره و غنا از ارزهای ملی حذف شده است.

در برخی کشورها این حذف صفر از ارز ملی نتایج خوبی بدنبال داشته و در بعضی دیگر نیز، یک شکست تمام و کمال بوده است. به عنوان مثال، کشورهای برزیل، هلند و ترکیه، پس از حذف صفر از پول خود، سرنوشت و شرایط خوبی را در کشورشان شاهد بودند. اما حذف صفر برای کشوری مثل زیمباوه، یک فاجعه شد. این دولت برای کنترل تورم هیچ کاری نکرده بود و فقط به فکر تأثیر روانشناختی حذف صفرها بود. بدیهی است که کارایی از بین بردن صفرها برای مدت کوتاهی به طول انجامید. بالا رفتن تورم سرانجام اقتصاد این کشور را خراب کرد و دلار زیمبابوه سقوط کرد.

ایران نیز درصدد حذف صفر از ارز ملی است. رئیس فعلی بانک مرکزی پیشتر اعلام کرده است که این سیاست قطعی است. توضیح اینکه اگرچه برداشتن 3 صفر از واحد پول ملی قطعی است، اما این ابتکار عمل به زمان بیشتری نیاز دارد و فعلاً در صف انتظار نگه داشته خواهد شد. با کاهش نرخ تورم، این ابتکار عمل انجام می شود.

مزایا و معایب حذف صفر از ارز ملی

مزایا

1. کاهش حجم صورتحساب
2. کاهش هزینه های صدور و از بین بردن صورتحساب در کشور
3. داشتن معاملات ساده تر و تراز مالی
4- تقویت پول ملی و ارزش آن در مقایسه با سایر ارزها
5- تأثیرات مثبت روانی در جامعه
6. افزایش کارآیی آن
7. انتقال آسان تر پول
8- امکان داشتن سکه های با ارزش تر پس از حذف سه صفر توسط دولت

معایب و مشکلات

1. اثر تورم ناشی از گرد کردن قیمت ها به مقادیر بالاتر
3. تأثیر روانشناختی از کاهش حقوق
4- خطر ارسال سرمایه به خارج از کشور و انتظار سرمایه گذاران برای دیدن نتیجه این ابتکار
5- بازگشت صفرهای حذف شده
6. هزینه های صدور مجدد صورتحساب و پخش سکه های جدید
7. مشکلات در تعیین قیمت ها در کوتاه مدت
8- سردرگمی مردم در کوتاه مدت و سردرگمی جامعه تا اینکه با شرایط جدید سازگار شوند
9. کاهش ارزش اسکناس و ظاهر تورم
10. عدم وجود رابطه بین تعداد صفر و ارزش پول ملی
11. عدم تحول در روند اقتصادی
12. کاهش ارزش و از بین رفتن برخی صورتحساب ها و سکه های کوچک در مبادلات روزانه بین مردم
13. عدم موفقیت پروژه در صورت عدم پشتیبانی مردم
14. کاهش صادرات به عنوان نتیجه افزایش ارزش پول ملی

حذف صفر از پول ملی، بدون فراهم کردن زیرساخت های لازم و به طور ناگهانی، تأثیرات بسیار ناخوشایندی بر قدرت خرید افراد خواهد گذاشت.

اگر حذف صفرها در شرایطی اتفاق بیفتد که اصلاحات اقتصادی ناکارآمد بوده و یا سیاستهای ثبات اقتصادی فقط در میانه راه باشد، با تغییر پول ملی و حذف صفرها نتیجه مطلوبی حاصل نمی شود.